Dział historyczny jest w większości reprezentowany przez militaria, elementy wyposażenia i uzbrojenia żołnierskiego z okresu I i II wojny światowej. Nie brak również eksponatów z epok wcześniejszych. W dziale tym znajdują się również liczne dokumenty i fotografie związane z wielowiekowymi dziejami Opoczna.

Do najciekawszych eksponatów można zaliczyć między innymi pistolet maszynowy Sten Mk II żołnierza 25 pp AK, podoficerską odznakę pułkową 81 Pułku Strzelców Grodzieńskich, który swój szlak bojowy Września 1939 roku związał z Ziemią Opoczyńską, polską szablę bojową wz. 34 „Ludwikówkę”, niezwykle rzadki hełm M38 strzelców spadochronowych III Rzeszy, czy kamienne i metalowe kule armatnie z okresu Potopu Szwedzkiego odnalezione na terenie Opoczna i Żarnowa. Na uwagę zasługuje także siedemnastowieczna drewniana skrzynia, tzw. „lada” cechu ślusarsko-rzemieślniczego w Opocznie, czternastowieczny element architektoniczny w postaci głowy kobiecej z opoczyńskiego kościoła św. Bartłomieja czy sztandary: Ochotniczej Straży Ogniowej w Opocznie ufundowany w 1916 roku oraz Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” z lat 30. XX w.

Wśród dokumentów zdecydowanie wyróżnia się dokument z 1796 roku z odciskiem opłatkowym ówczesnej pieczęci Opoczna z wizerunkiem postaci św. Bartłomieja, wypis z lustracji Starostwa Opoczyńskiego z roku 1660, przywilej dla cechów ślusarsko-kowalskiego i szewskiego w Opocznie z XVII i XVIII w., a także podziękowanie dla Anny Bąkowskiej z Kraśnicy własnoręcznie podpisane przez mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”.